De Nederlandse overheid zet in op een rookvrije generatie in 2040 met verschillende maatregelen die het roken ontmoedigen. Die rookvrije generatie gaat met de huidige snelheid echter niet gehaald worden. Ruim een kwart van de 18 tot 34-jarigen rookten in 2022.
Het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 waarin de afspraken staan voor een rookvrije generatie in 2040 zorgt tot nu toe dan ook niet voor het gewenste resultaat. Sinds 2020 is het aantal volwassen rokers zelfs weer aan het stijgen. Marc Willemsen, internationaal expert tabaksontmoediging van het Trimbos, legt uit hoe dit komt.
MAATREGELEN VOOR EEN ROOKVRIJE GENERATIE
De overheid is in 2002 al begonnen met het invoeren van maatregelen om het roken te ontmoedigen. ‘’Het belangrijkste maatregelenpakket stamt uit 2002. In dit jaar is het reclame- en promotieverbod ingevoerd, de leeftijdsgrens verhoogd en roken in het openbaar vervoer en op de werkplek is sinds 2002 verboden. Deze en ook die van het Nationale Preventieakkoord hebben wel degelijk effect. Het percentage rokers is gestaag gedaald sinds die tijd. We zitten inmiddels op ongeveer twintig procent van de volwassen die zegt wel eens te roken. Het percentage dagelijkse rokers is veel lager’’, vertelt Willemsen.
ONBETAALBARE OPLOSSING
Het pakje sigaretten is sinds 2020 elk jaar ongeveer 1 euro duurder geworden. In 2023 kost een pakje sigaretten gemiddeld 10 euro. Op 1 april 2024 zal de volgende accijnsverhoging plaatsvinden. Hiermee zal de prijs van pakje sigaretten gemiddeld op 11 euro komen laat de Rijksoverheid op hun website weten.
Om het roken nog verder te ontmoedigen, moet de prijs nog veel verder verhoogd worden volgens Willemsen. Het liefst samen met onze buurlanden. ‘’Dit werkt vooral goed om kinderen te ontmoedigen om te beginnen met roken. En ook de leeftijdsgrens voor de verkoop verhogen naar 21 jaar.’’ Naast deze simpele, daarentegen effectieve stappen, ziet hij nog meer oplossingen waar de overheid een grote rol kan spelen. ‘’De verkoop van tabak alleen nog in tabaksspeciaalzaken – dit is nu pas voorzien in 2032. Deze speciale winkels zouden een vergunningplicht moeten hebben, zodat niet meer Jan en alleman tabak mogen verkopen. De overheid bepaald de eisen. Hieraan kun je denken aan de locatie – dat de speciaalzaak zich niet in een scholengebied bevindt en een goede handhaving van de leeftijdsgrens.’’
ONTMOEDIGINGSBELEID
Om rokers nog verder te ontmoedigen wordt de komende jaren het moeilijker gemaakt om aan een pakje peuken te komen. Vanaf 2024 worden sigaretten niet meer in de supermarkt verkocht en later dit jaar kun je tabak niet meer online bestellen. Vanaf 2032 kun je een pakje peuken alleen nog halen bij de tabaksspeciaalzaak.
Sigaretten zijn sinds 2021 niet meer zichtbaar uitgestald in de supermarkt en andere verkooppunten. Reclameborden van de tabaksindustrie mogen ook niet meer. Naast zichtbaarheid is ook de verpakking van rookwaar sinds 2022 volledig neutraal. Het stukje neuromarketing* van de tabaksgiganten wordt hiermee verkleind.
“Minder dan vijf procent rokers in 2040 kan alleen gehaald worden als het beleid wordt aangescherpt; meer geld naar campagnes en tegelijkertijd hogere tabaksaccijnzen.’’
Alle kinderboerderijen en scholen zijn sinds 2020 rookvrij en in 2025 moeten ook de openbare speeltuinen volledig rookvrij zijn. Naast de vanzelfsprekende plekken is het ook sinds 2022 verboden om in gesloten ruimtes en de horeca te roken. De overheid wil dat in 2025 alle sportverenigingen en ziekenhuizen rookvrij zijn. Willemsen: ‘’Minder dan vijf procent rokers in 2040 kan alleen gehaald worden als het beleid wordt aangescherpt; meer geld naar campagnes en tegelijkertijd hogere tabaksaccijnzen.’’
Bron: Trimbos, CBS & Rijksoverheid
Lees hier ook hoe steeds meer starters alcohol op festivals naar binnen proberen te smokkelen.